Giải thưởng Nobel, hay
Giải Nobel (phát âm tiếng Thụy Điển:
[noˈbɛl],
Thụy Điển, số ít: Nobelpriset,
Na Uy: Nobelprisen), là một tập các giải thưởng quốc tế được tổ chức trao thưởng hằng năm kể từ năm
1901 cho những cá nhân đạt thành tựu trong lĩnh vực
vật lý,
hoá học,
y học,
văn học,
kinh tế và
hòa bình; đặc biệt là
giải hoà bình có thể được trao cho
tổ chức hay cho
cá nhân.
[1] Vào năm
1968,
Ngân hàng Thụy Điển đưa thêm vào một giải về lĩnh vực
khoa học kinh tế, theo
di chúc của nhà phát minh người Thụy Điển
Alfred Nobel năm
1895. Từ năm
1901 đến năm
2020, các giải thưởng Nobel và giải thưởng về Khoa học Kinh tế được trao tặng 603 lần cho 962 người và tổ chức. Do một số
cá nhân và
tổ chức nhận giải Nobel nhiều hơn một lần, tổng cộng có 962 cá nhân (905 nam và 57 nữ) và 25 tổ chức đã nhận giải này.
[2]Kết quả đoạt giải được công bố hằng năm vào
tháng 10 và được trao (bao gồm tiền thưởng, một huy chương vàng và một giấy chứng nhận) vào ngày
10 tháng 12, ngày kỷ niệm ngày mất của
Nobel. Giải Nobel được thừa nhận rộng rãi như là giải thưởng danh giá nhất một người có thể nhận được trong lĩnh vực được trao.
[3]Giải Nobel Hòa bình được trao thưởng ở
Oslo,
Na Uy, trong khi các giải khác được trao ở
Stockholm,
Thụy Điển.
[4]Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển trao
giải Nobel Vật lý,
giải Nobel Hóa học và
giải Nobel Kinh tế; Hội Nobel ở
Karolinska Institutet trao
giải Nobel Sinh học và Y học;
Viện Hàn lâm Thụy Điển trao
giải Nobel Văn học; và
giải thưởng Nobel Hòa bình được
Ủy ban Nobel Na Uy (gồm 5 thành viên do Quốc hội Na Uy bầu ra
[5]) trao tặng thay vì một tổ chức của
Thụy Điển.Các giải Nobel không bắt buộc phải được trao hàng năm, nhưng ít nhất phải được trao một lần cho mỗi 5 năm. Số tiền của giải thưởng mỗi năm một khác. Mỗi người đoạt giải nhận được một huy chương vàng, một chứng chỉ và một khoản tiền được
Quỹ Nobel quyết định. Vào thời điểm năm 2020, mỗi giải thưởng trị giá 10.000.000
SEK[6] (1,144 triệu USD, hoặc 968.000 €). Giải khi đã trao thì không bao giờ bị tước. Giải chỉ trao cho những người còn sống, không truy tặng. Tuy nhiên, nếu người đoạt giải mất sau khi công bố giải và trước khi nhận giải, giải vẫn sẽ được trao. Tuy tỷ lệ số người nhận trên mỗi giải có thay đổi, Giải Nobel được trao cho tối đa 3 người mỗi năm.
[7]